Saraybosna’da ne yapılır? Bugün mütevazi bir şehir gibi görünse de, Saraybosna‘nın tarih sahnesindeki yeri dikkat çekicidir. Pek çok otorite tarafından “Avrupa’nın Kudüs’ü” olarak tanımlanan şehirde, üç ilahi dine mensup insanlar yüzlerce yıldır acısıyla tatlısıyla bitlikte yaşamışlardır.
90’larda verilen bağımsızlık mücadelesinin yarattığı acı ve tahribatın, tabiri caizse dumanı halen tütmektedir. Bu kendine has şehri görmek gezmek isteyenlere adım adım önerilerim Saraybosna’da ne yapılır isimli yazımızda..
1. Miljacka Nehri boyunca yürüyün.
Saraybosna’da ne yapılır yazısında sizlere ilk önerim keyifli bir yürüyüş. Miljacka Nehri Saraybosna’nın ortasından geçen oldukça uzun bir nehirdir. Saraybosna’yı Kuzey ve Güney olarak ikiye ayırır. Saraybosnalılara göre ise Bistrik ve Vratnik olarak.
Hiçbir insan atığının karışmadığı Miljacka Nehri’nde görüp görebileceğiniz kirlilik rüzgarın savurdukları olacaktır. Nehir bu kadar uzun olunca üzerine köprü yapmamak olmaz tabi.
Üzerinde her dönem yeni köprüler inşa edilmiş. Sizde Miljacka boyunca yürüyüp çevresine yerleşmiş binalı ve üzerine kondurulmuş köprüleri görebilirsiniz.
Miljacka Nehri çevresinde konaklama için de ideal bölgeler var. Bu konuda Saraybosna’da nerede kalınır? yazısında çok daha detaylı bilgi bulabilirsiniz.
2. Latin Köprüsü’nden geçin.
Miljacka Nehri üzerinde bulunan pek çok köprüden biri olan Latin Köprüsü tarihi açıdan önemli bir yer taşır.
Bu köprü teorik olarak I. Dünya Savaşı’nın başladığı yerdir. Çünkü Avusturya tahtının varisi Arşidük Franz Ferdinand, köprünün kuzey ucunda, 24 Haziran 1914 tarihinde, Gavrilo Princip isimli bir Sırp tarafından öldürüldü.
Bu elbette fitili ateşleyen bir kıvılcım sadece. Ama yine de, bir tarihe şahitlik eden bu taş köprüyü görmeden hatta üzerinden yürümeden dönmeyin derim. Daha fazlasını merak edenler köprünün hemen karşısında bulunan Saraybosna Müzesi’ni de gezebilirler.
3. Milli Kütüphane’yi görün.
“Saraybosna’da ne yapılır?” diye düşünüyorsanız şehrin en önemli tarihi eserlerinden Milli Kütüphane’yi göz ardı etmeyin.
Saraybosna’nın Milli Kütüphanesi (Gradska Vijećnica) esasen, 19. yüzyılda belediye binası olarak yapılmış. II. Dünya Savaşı’ndan sonra ise Milli Kütüphane olarak kullanılmaya başlanmış. Onu bu kadar önemli yapan ise, 1992 yılında yaşadıkları.
Aşırı Milliyetçi Sırplar olan Çetniklerin açtıkları ateş sonucu yangın çıkmış ve 2 milyondan fazla eser ve 100.000 kadar el yazması bu yangın sonucu kül olmuş. Onarımı 2014 yılında tamamlanarak yeniden hizmete girmiştir.
Tabii Saraybosna’da görmeye değer çok daha fazla turistik yer var. Bu şehir sadece aktivitelerden ibaret değil. Kentin en önemli turistik yerleri hakkında daha detaylı bilgileri Saraybosna Gezilecek Yerler yazısında bulabilirsiniz.
4. İnat Evi’ne uğrayın.
İnat Evi ya da esas ismiyle İnat Kuca, adından da anlaşılacağı gibi bir inat hikayesi. Söz konusu Balkanlar olunca ben hikayenin doğruluğundan pek şüphe etmedim açıkçası.
Hikayesi ise şöyle; 1860 yılında Saraybosna’da Avusturya İmparatorluğu’nun hükmü sürmektedir ve Miljacka Irmağı kıyısına, yan yana pek çok devlet binası inşa ederler. Sıra belediye binasına geldiğinde ise önlerine bir minik ev çıkar.
Sahibinden satması istenir. Tek şartı vardır. Nehrin karşı kıyısına aynısı yapılacaktır. İsteği de olur, milimi milimine aynı biçimde evi taşınır. Bugün restoran olarak hizmet vermektedir.
5. Başçarşı’da alışveriş yapın.
Saraybosna’da ne yapılır yazısında bahsedeceğim en keyifli yerlerden biri Başçarşı. Ki Başçarşı (Baščaršija), tabiri caizse Saraybosna’nın nefes alan yerlerinden birisi.
Gerek geçmişte gerekse günümüzde, hayatın sürdüğü, alışverişlerin yapıldığı, ekonominin belirlendiği yer olmuş durumda.
Görülmezse olmaz güzellikte bir çarşı olan Başçarşı, çok büyük değil. İçerisinde bakırcıların, kuyumcuların, küçük dükkanların, restoran ve kafelerin yer aldığı Başçarşı da dolaşıp, keyfinize ve kesenize göre alışveriş yapabilirsiniz.
Saraybosna’da alışveriş konusunda detaylı bilgileri Saraybosna Alışveriş Rehberi başlıklı yazımızda okuyabilirsiniz.
6. Sebil’de fotoğraf çektirin.
18. yüzyılın ikinci yarısında 1753-1754 yıllarında, dönemin Bosna Valisi Hacı Mehmet Paşa tarafından yaptırılan bu sebil, tüm ahşap yapıların kaderini yaşamış ve yanmış.
1852 yılında yangında zarar gören sebil, 1891 yılında yeniden inşa edilmiş. Bugün Saraybosna denince akla gelen birkaç simgeden biri olan sebilin önünde bir fotoğraf çektirin bence..
7. Ferhadija Caddesi’nde yürüyün.
Saraybosna’nın İstiklal Caddesi diye bir tabir var kendisi için. Başçarşı’dan başlayıp, Tito Caddesi’ne kadar devam eden, trafiğe kapalı bu cadde üzerinde kafeler, restoranlar, butik ve mağazalar ile tarihi yapılar bulunmakta. Şehrin tarihinden günümüze gelen bu cadde sembolik değer taşıyor.
8. İsa’nın Kalbi Katedrali’ni görün.
Saraybosna’da ne yapılır yazısında her inanca dair görmeye değer yerlerden bahsetmek isterim. Bazı Avrupa şehirlerinden olduğu gibi burada da bir Kutsal Kalp Katedrali mevcut.
İçerisine girmek her zaman mümkün değil. Eğer kapısı açıksa içeri bir göz atabilirsiniz. Benim bu listeye dahil ederken, bir amacım daha var.
Şehirdeki pek çok yapıda hala izleri bulunan savaşın, aslında gözünü ne kadar kan bürümüş bir eylem olduğunu görmeniz. Duvarlarındaki şarapnel izleri ve delikler, ibadethanelerine bile saygı göstermediklerinin bir kanıtı.
9. Saraybosna Gülü’nü fotoğraflayın.
Belki de en acı verici gül budur. Aslında bu gerçek manada bir çiçek değil. Hırvat topçusunun ateşi sırasında şarapnel parçaları düştükleri yerlerde delikler açmış, daha önemlisi pek çok insanı yaralamış ya da öldürmüş.
Savaş bittikten sonra bu delikler, çukurlar kırmızı bir tür reçine ine doldurulmuş. Hem ölenler anmak hem de olanları unutmamak adına. Yürürken yalnızca yukarı ve ileri değil, arada yerlere de bakarsanız, onlarcasını görebilirsiniz.
10. Tramvay ile tur atın.
Saraybosna için tramvay önemli bir simge. Çünkü 1885 yılında, başka bir Balkan ülkesinde ya da Orta Avrupa’da henüz tramvay yokken, Saraybosna’da atlı bir tramvay sistemi kurulmuştu. 10 yıl kadar sonra da elektrikli sisteme geçilmiş, ki bu da bir ilk.
Bu sebeple, tarihi bu kadar eskilere dayanan bir tramvay sistemiyle büyük ya da küçük bir tur yapmak keyifli olacak. 1 numaralı tramvaya binerseniz 40-45 dakikalık bir şehir turu yaparsınız.
11. Vjecna Vatra’ya görün.
Saraybosna’da ne yapılır yazısında bir de yanından geçerken gözden kaçırabileceğiniz kadar küçük bir esere yer vereyim. Ki adı Sonsuz Ateş. Ferhadija Caddesi ile Mareşal Tito Caddesi’nin kesiştiği noktada bulunuyor.
6 Nisan 1945 tarihinde, Saraybosna’nın Nazi işgalinden kurtuluşu şerefine ve bu dönemde ölenler adına yapılmıştır. Anıtta birlik ve beraberlikle bir şehrin nasıl kurtarılışına dair övgüler bulunmaktadır. İlk yakıldığı günden beri sönmeyen bu ateşi görmeden dönmek olmaz diye düşünüyorum.
12. Pijaca Markale’yi ziyaret edin.
Mula Mustafa Baseskije Caddesi’nde bulunan bu pazar yeri, şehrin sebze, meyve ve süt ürünleri satılan pazar yerlerinden yalnızca biri. Ancak Saraybosna’da bir yerin asla tek bir hikayesi yok.
90’ların başlarında, şehrin en merkezi noktasında bulunan bu Pazar yerinde Çetniklerin açtığı ateş sonucu 102 kişinin hayatını kaybetmiştir. Bu gün hala arka pazar yerinin duvarında isimleri yazar. Vefanın ve “Sakın Unutma“‘nın en buruk örneklerinden birisidir.
13. Gazi Hüsrev Begaova’yı yad edin.
Saraybosna’nın bir dönem sancak beyi olan Gazi Hüsrev Begova şehre büyük katkılarda bulunmuş. Vakıf kurarak, başta cami, okul, köprüler yaptırmış. İaşe de sağlayan (yani evsizlere ve fakirlere yiyecek dağıtılması) bu vakıf çeşmeler de yaptırmış.
Başçarşı’nın bitip Ferhadija Caddesi’nin başladığı nokta da bulunan Begova Camiisi ve altında bulunan bedesten bu vakfın eserleri arasında yer alıyor. Çeşmeden biraz su içerseniz, belki Saraybosna’ya tekrar gelirsiniz..
14. Kahve içip lokum yiyin.
Kahve, Saraybosna’da günlük hayatta önemli bir yer tutuyor. O kadar önemli ki, her kahvenin başka bir adı var. Örneğin sabahın ilk kahvesinin adı Razgalica.
Dočekuša ise hoş geldin kahvesi. Bu nasıl bir kahve derseniz; dibekte dövülen kahve, tek kişilik olarak bakır cezvelerde yapılıyor. Yapılırken içerisine asla şeker konulmuyor.
Tek kişilik bakır tepsilerde, cezvesi, bakır zarf içerisindeki fincanı ve rahat lokum ile birlikte servis ediliyor. Ancak bu turistik bir durum değil. Günlük hayat içinde, herkes kahvesini böyle içiyor.
Saraybosna’da ne yapılır yazısında mutlaka yer vermek istediğim bu aktiviteyi Başçarşı’da bulunan kahvecilerden herhangi birisinde deneyebilirsiniz.
15. Mezarlığa gidin.
Bosna Hersek‘in kurucu Cumhurbaşkanı Aliya İzzet Begoviç’in vasiyeti mezarına bir anıt yapılmaması ve yoldaşları, Bosna savaşı kahramanlarıyla birlikte yatmakmış.
1994 yılında öldüğünde, isteği yapılmış. Şimdi sade mezar taşlarının arasında, minik kubbeli mezarında ebedi uykusunda Begoviç. Eğer onu ve Bosna kahramanlarını ziyaret etmek isterseniz, Başçarşı ve Sebil’e arkanızı dönüp, trafik ışıklarından karşıya geçin. Karşınıza gelen yokuşu çıktığınızda göreceksiniz.
16. Sevdalinka dinleyin.
Sevda (Sevdah) Bosna Hersek’in geleneksel müzik türü. Otoriteler tarafından, melankolik ve içli tarzı nedeniyle Boşnak Blues olarak tanımlanıyor.
Son zamanlarda, Amira Medunjanin gibi nefesler sayesinde ilgiyi yeniden üzerine çekti. Saraybosna’da düzenlenen konserlerin haricinde, pek çok kafede akşamları Sevdalinka olur. Dili belki anlamayacaksınız ama duygu iliklerinize kadar işleyecek, emin olabilirsiniz.
17. Umut Tüneli’ni ziyaret edin.
Saraybosna’ya savaş süresince uygulanan ambargo nedeniyle silah, yakıt, yiyecek ve tıbbi malzemenin şehre girmesi mümkün değildi.
Bu sebeple, 1993 yılında, Saraybosna Havalimanı’ndan ve Vrelno’dan aynı anda karşılıklı olarak kazılmaya başlanan tünel 1 metre çapında 1,5 yüksekliğinde. İlk 20 metresi ve altından kazılmaya başlanan ev bugün müze olarak hizmet veriyor ve belki de Saraybosna’da ne yapılır yazısının en önemli maddesi.
Umut Tüneli’ni bireysel olarak ziyaret etmek istemezseniz çeşitli tur alternatifleri de mevcut. Size en popülerlerinden bir tavsiye de verebilirim:
Saraybosna Umut Tüneli Turu: 2 saatlik bu turda şehir merkezinden alınıp bir rehber eşliğinde Umut Tüneli’ne ulaşımınız sağlanıyor. Bu sırada rehber de size Balkan Savaşları’nı anlatmaya başlıyor. Tünele giriş ücretinin de fiyata dahil olduğu turda savaşa dair en acı ve en umut dolu anları keşfetmeye hazırlanın…
18. Günübirlik Mostar’a gidin
Eğer Saraybosna seyahatinizi bir Balkan turu kapsamında yapmıyorsanız, 2 saat mesafedeki büyüleyici Mostar kentine de mutlaka zaman ayırmaya çalışın.
Buraya otobüsle veya trenle ulaşım sağlayabileceğiniz gibi aşağıda verdiğim gibi paket turlara da katılabilirsiniz. Gidiş dönüş de dahil olmak üzere turunuz yarım günden biraz fazla sürer ancak adı hafızalara kazınmış, Balkan Savaşları’nın en acılı şehirlerinden Mostar’ı da görmüş olursunuz.
Tarihe meraklı olanlar ve Balkan Savaşları’na dair daha fazla şey görmek isteyenler Srebrenica’ya da gidebilirler.
Saraybosna’dan Günübirlik Mostar Turu: Saraybosna’dan Balkan Savaşları’nın en hüzünlü anılarından birini yaratan Mostar’a yapılan bu tura katılanlar 5 üzerinden 4,9 puanla değerlendirmiş, önce onu belirteyim.
9 saat süren tura otelden alınma ve bırakılma, rehberlik hizmeti, Mostar ve diğer Hersek şehirleri gezisi, tüm ulaşımlar ve hafif bir kahvaltı dahil. Planlarınız değişirse son 24 saate kadar iptal hakkı da var ve o durumda tam ücret iadesi yapılıyor.
Saraybosna’dan Günübirlik Serebrenica Soykırım Turu: Saraybosna’dan Serebrenica turuna katılanlar 5 üzerinden 4,8 puan vermişlerse de gözyaşlarınıza hakim olamayacağınızı bilerek yola çıkın.
Balkan Savaşları’nın belki de en acı dolu yüzünü görebileceğiniz tur tüm gün sürüyor ve tüm ulaşımlar, hafif bir kahvaltı, ve rehberlik hizmeti pakete dahil. Aynı şekilde bu turda da son 24 saate kadar iptal hakkı mevcut.
Özetle Saraybosna’da Ne Yapılır?
Saraybosna’da ne yapılır yazısında bu güzel ve hüzünlü kentteki keyif alabileceğiniz aktivitelerden bahsetmeye çalıştım. Bu seyahatin olmazsa olmazlarını da özetlemem gerekirse;
Başçarşı‘nın tüm sokaklarını ve meydanlarını gezmek, Latin Köprüsü‘nden geçmek, nehir kenarında yürüyüş yapmak ve Umut Tüneli‘ni ziyaret etmek diyebilirim.
Biraz zamanınız varsa Saraybosna’ya yakın şehirlere, özellikle Mostar‘a da bir gezi yapmalısınız. Tabii bu keyifli aktivitelere eklemek istedikleriniz de olursa onu da yorumlara yazmalısınız, ki duymaktan çok memnun oluruz.
